7 tips om je emoties in het proces van bedrijfsopvolging te managen

De zakelijke en financiële kant

Je bedrijf overdragen kent een zakelijke, een emotionele en relationele kant.

 

Het zakelijke deel is hoe je het financieel, fiscaal en juridisch regelt voor jezelf, het bedrijf en de opvolgers. Schenk je de kinderen middels de BOR of kopen ze het? Of een variant hierop? Draag je de werkmaatschappij en houd je het onroerend goed als pensioenvoorziening? Met de financieel specialist bedrijfsopvolging en fiscalist heb je hier tijdig gesprekken over, zet je een gefaseerd plan op en regel je de eigendomsoverdracht.

 

Dit al kan je emotioneel raken, omdat je voelt dat er iets ‘van jou’ waarover jij met toewijding rentmeester bent geweest naar een ander wordt overgedragen. Niet getreurd, er bestaat nog zoiets als een Stichting Administratie Kantoor, opgericht om bedrijfsoverdracht fiscaal en juridisch zorgvuldig te laten verlopen. Daar staat een stoel, speciaal voor jou. Op deze manier kan je nog invloed uitoefenen en krachtig bijsturen als het nodig is. Zodat de volgende generatie stukje bij beetje kan groeien van leidinggevende naar de ondernemers- en eigenaarsrol.

 

Overdragen van een kostbaar servies 

Overdragen is een emotioneel proces. Ik zou je familiebedrijf willen omschrijven als een kostbaar servies waar jij met je gezin, en misschien zelfs jouw voorgeslacht, jarenlang hard voor hebt gewerkt. Je hebt risico’s gedragen en met vallen en opstaan heb je geleerd hoe je het wel en niet moet behandelen.

 

Jouw jarenlange kennis en ervaring, opgedaan tijdens succesmomenten en momenten waarop je tussen de stukken op de grond zat de scherven aan elkaar te lijmen. Je ondernemers-intuïtie waarmee je het bedrijf hebt genavigeerd voorbij kliffen en ravijnen naar mooie vergezichten, maken mede dat je vergroeid bent geraakt met je familiebedrijf. Het is je na aan het hart komen te liggen.

 

Overdragen: balans tussen verstand en gevoel 

Het moment van afstand doen, omdat je weet dat het “verstandig” is om je bedrijf tijdig over te dragen en in andere handen te leggen. Jonge, krachtige handen. Waar nog niet zoveel eelt op zit. Handen die soms nog te hard of te zacht knijpen omdat ze nog niet weten waar de sterke en waar de zwakke kanten van dat kostbare servies zitten en die hun eigen kracht bij ervaring moet leren kennen. Maar wat voel je nu écht als je aan de overdracht denkt?

 

En dát is lastig! Omschrijven wat je nu écht voelt als je denkt aan overdracht. Je hebt het ineens niet meer voor het zeggen, althans, niet meer op de werkvloer in het werk van alle dag. Beslissingen die je nam, moet je overleggen of worden zonder jou genomen. Je bent de adviseur geworden, soms nemen ze je advies aan, soms ook niet. Dát kan pijn doen! Gevoelens van verdriet, teleurstelling, onrust, miskenning, onzekerheid, frustratie, boosheid, angst en machteloosheid spelen door elkaar heen.

 

7 tips die je verder helpen

Hoe help je jezelf nu deze periode door? 7 tips. Kies er twee uit die jou het meest aanspreken. En voor degenen die de narigheid niet willen hebben, is er tip 7.

 

1. Schrijf op

Verstand en gevoel buitelen door elkaar heen. Je verstand zegt dat het goed is om over te dragen, gevoelsmatig voel je onzekerheid en angst. Je verstand vertelt je dat je opvolger bijvoorbeeld meer structuur in de organisatie legt, emotioneel druist het tegen je in dat er zoveel tijd verloren gaat aan overleg en processen en gevoelsmatig het ondernemende te weinig aandacht krijgt. Ja, je hebt een punt!

 

Schrijf je gedachten en gevoelens op. Zeker het opschrijven zorgt ervoor dat je met afstand (30 centimeter afstand tussen papier en je hoofd) kunt kijken en van daaruit zinnige acties kunt bedenken.

 

2. Vraag om hulp

Altijd zelfstandig en in zekere zin onafhankelijk geweest te zijn, kan hulp vragen een nieuwe stap zijn. Een nieuwe vaardigheid. En die is prima aan te leren.

 

Bedenk wat je nodig hebt of waar je behoefte aan hebt. Ga vervolgens de mensen na die dat zouden kunnen bieden. Vul niet in voor de ander of hij/zij dat wel of niet zou willen of daar tijd voor hebt, dat kan de ander prima zelf wel aangeven. En anders weet hij of zij vast iemand anders.

 

3. Bouw rust en structuur in je leven

Het proces van afstand nemen van het bedrijf, niet meer de spil zijn van het bedrijf, verlies van aandacht en belangrijkheid, is een emotioneel proces waarin gevoelens van pijn, angst, twijfel, verdriet of machteloosheid spelen. Dat vraagt veel energie. Elke extra prikkel kan de emmer al doen overlopen.

 

Neem bijtijds en voldoende rust en bouw structuur in je week in.

 

4. Zoek lotgenotencontact

Je partner of andere dierbaren willen je helpen met adviezen, maar begrijpen je niet altijd of zijn ook emotioneel belast. En de opvolgers zijn vooral met zichzelf en hun verschillende rollen bezig en hebben zo hun eigen proces. Het begrip, de erkenning en waardering voor wat je doet, leg die behoefte niet bij je opvolgers. Dit staat namelijk een gezonde werk- en familierelatie met je opvolger in de weg.

 

Zoek herkenning en erkenning bij collega’s die net als jij in dit proces zitten of gezeten hebben en deel je gevoelens en lastigheden en vraag naar hoe zij dit beleven en ermee omgaan.

Een openhaardsessie met oud-ondernemers is hier heel geschikt voor.

 

5. Geef jezelf (bezinnings)tijd

Je bedrijf overdragen doe je meestal één keer in je leven, en dus ook voor het eerst. Je leert jezelf weer op een andere manier kennen, krijgt te maken (en vaak ook meer tijd) met gevoelens die niet of ongemakkelijk zijn voor je en waarvan je altijd al de neiging had om er geen tijd aan te besteden.

Nu de ‘druk’ eraf is kan het zijn dat de gevoelens zich heftiger aan je opdringen. Bovendien moet je je gaan bezinnen en een andere invulling aan je leven geven en sta je zelfs nog in ‘twee’ werelden.

 

Doe minimaal 1 keer in de week iets heel anders door bijvoorbeeld oude hobby’s op te pakken.

 

6. Houd er rekening mee dat overdragen scherven geeft

Je opvolger heeft zijn handen vol aan het leiding geven, organiseren en ondernemen en laat steken vallen. In het leidinggeven en organiseren of in het ondernemen. Hoe frustrerend kan dat zijn. Dat wat jij met noeste arbeid hebt opgebouwd, een forste deuk oploopt door in jouw ogen onachtzaamheid, onoplettendheid of eigenzinnigheid? En zeker, er komt een moment dat het mis dreigt te gaan en de opvolger struikelt en met hem of haar, het bedrijf. Heb het er hier vooraf met elkaar over en bespreek hoe je er dan met elkaar mee om zou willen gaan.

 

En relativeer: ‘Wat is het ergste wat er kan gebeuren? En wat dan?’

 

7. Als je de confrontatie niet wilt…

Een manier om de confrontatie te voorkomen is tot het laatste toe zelf aan het roer blijven staan en het ‘harnas’ aan te houden. Je ontloopt de logische, maar nare gevoelens die het verlies van je positie en rol en het risico van dat wat je in je leven hebt opgebouwd mogelijk wordt afgebroken door de volgende generatie.

 

Een wijze koning die het ook moeilijk vond

Weet je trouwens wie het hier ook moeilijk mee had? De wijze koning Salomo die regeerde over Israël, zo’n 3000 jaar geleden. In Prediker 2 hoor je Salomo’s onzekerheid, frustratie en zuchten als hij naar voren brengt wat hij met al zijn inspanningen in het leven heeft verzameld en niet weet of zijn opvolger, zijn zoon Rehabeam, met wijsheid zal regeren over alle rijkdommen die hij zelf bearbeid heeft. Wanneer echter zijn aandacht wordt verlegd naar de óórsprong van de rijkdommen, de milde hand van God waaruit hij dit alles ontvangen heeft, overheersen gevoelens van vreugde en verdwijnen de andere gevoelens naar de achtergrond.

Bertha van Maaswaal, coach en trainer